RAEOA: 12 Juñu 2023
Sua Exelensia Prezidente Autoridade Rejiaun Administrativu Espesial Oe-cusse Ambenu (RAEOA) no Zona Espesial Ekonomia Sosial Merkadu (ZEESM) Timor-Leste Arsénio Paixão Bano, akompaña hosi Membru Autoridade hamutuk ho Ministru Condenador dos Asuntu Economicos, Vice Ministra Solidariedade Sosial no Inkluzaun, Prezidente INDICA. IP, reprezentante UNICEF, ILO, Komisaun Protesaun Diretu Labarik, segunda-feira ne’e konsidera fulan juñu hanesan komemorasaun loron mundiál kontra traballu infantíl iha RAEOA.
Tuir dadus peskiza nasionál traballu infantíl 2016 nian ne’ebé aprezenta hosi parseiru dezenvolvimentu UNICEF ho ILO no entidades independente Komisaun Protesaun Diretu Labarik, INDDICA, IP katak labarik liu 67,688 ho idade tinan 5 to’o 17 porsentu 16% iha grupu idade ida ne’e envolve iha forma atividade ekonomia balun. Peskiza ne’e mós hatudu tan katak labarik na’in 52, 651 mak klasifika hanesan envolvimentu iha traballu infantíl, ho porsentu 10% hosi labarik tinan 5 to’o 12 hosi territóriu Timor Leste inklui RAEOA. Enkuantu dadus ba traballu infantíl hosi RAEOA kuaze maioria.
Entretantu Prezidente Autoridade RAEOA no ZEESM TL Arsénio Paixão Bano informa katak tuir peskiza RAEOA nian kona-ba “traballu infantíl maioria tanba kauza hosi pobreza rendimentu família hetan kada loron difisil tebes, tanba ne’e maka Autoridade RAEOA halo esforsu fó apoiu subsídiu ba grupu inan feto iha suku 18, koopera ho Guvernu Sentrál hetan apoiu programa pilotu Bolsa da Mae ba Jerasaun Foun, bolsa Meritu ba estudante ne’ebé hetan klasifikasaun di’ak.
Tanba ne’e Autoridade RAEOA halo esforsu kria kondisaun infraestrutura báziku konstrui pre-eskolár iha RAEOA hamutuk 16 no iha planu sei aumenta iha tinan 2023, EBF 74, EBC 22, ESG ho vokasionál inklui eskola privadu hamutuk 11, falta de’it universidade Rejionál ida, prosesu tékniku sira sei halo hela estudu viabilidade.
Aleinde ida ne’e autoridade mós halo esforsu hodi kria kondisoens kanaliza bee mós ba suku no aldeia sira iha suku Cunha Sonamnasi no Noenine Taiboko-aldeia Nemun, Lelaufe, Malelat, Bobometo-Oesilo, Bobokase, Costa-Mahata.
Sorin seluk halo infraestrutura estrada nasionál Noefefa- Oénunu pakote A no estrada nasionál Tono-Oésilo, inklui estrada rurál sira no ponte alternativu rua Noetoko ho Bitopa ne’e hotu intensaun “atu hadi’a ekonomia família nian ba rendimentu loron” fó servisu ba ema barak hodi hetan rendimentu.
Esforsu seluk maka Autoridade RAEOA diskute ho INDDICA, IP no sei asina akordu ida no koopera ho APORTIL hodi kontrola labarik menoridade ne’ebé viajen Oé-cusse-Dili ho objetivu ne’ebé la klaru. No mós diskute kona-ba konvensaun lei protesaun traballu infantíl nian ho INDDICA no Komisaun Protesaun Diretu Labarik nian.
Ezekutiva ne’e mós husu ina aman no ema hotu atu koopera ba malu hodi luta hasoru traballu infantíl, atu minimiza númeru traballu infantíl maka iha responsavel uma laran no responsavel koletiva.
Tema ba komemorasaun loron mundiál kontra traballu infantíl maka “justisa sosiál ba ema hotu hapara traballu infantíl”.
Iha biban ne’e Prezidente Autoridade RAEOA no ZEESM TL agradese ba prezensa hosi Ministru Condenador dos Asuntu Economicos, Vice Ministra Solidariedade Sosial no Inkluzaun, Prezidente INDICA. IP, reprezentante UNICEF, ILO, Komisaun Protesaun Diretu Labarik, KSTL, Inspektor Inspeksaun Traballu bele hili RAEOA komemora loron mundiál kontra traballu infantíl.